Uzm. Dr. Handan Sarımehmet Kılınç

Kullandığım kelimelerin anlamı üzerine uzun uzun düşünürüm hep. Örneğin unvanlarım olan doktor ile çocuk sağlığı ve hastalıkları uzmanı ne demektir, en geniş ve dar anlamları neleri kapsar. Benim için tekrar tekrar üzerinde düşünülen başlıca kelime ve kelime gruplarıdır. Okuldan mezun olduğumda tanımları netti: ben doktordum, sağlıklı olmayanları tedavi ederdim, elbette ilaçla. İhtisasımı tamamladığımda bu netlik azalmaya başlamıştı. Kendimi sorgulamaya, doktor olarak kimliğimi, görevlerimi, izleyeceğim yolu aramaya başlamıştım. Yıllar boyunca değiştim hep bir önceki zamanlardan farklı düşünmeye ve davranmaya başladım. Gittikçe mevcut eğitimimin yeterli olmadığını düşünmeye eksikleri tamamlamaya çalıştım. Tıp matematik değildi, ikiyle iki toplandığında asla dört etmezdi. Öncelikli olarak işimin reçete yazmak olmadığını öğrendim. Unvanımdaki sağlığı kelimesinin hastalığı kelimesinden çok çok daha önemli olduğunu keşfettim. Sağlık kelimesinin üzerinde düşündüm. Türk dil kurumunun sayfasında kelime anlamı şudur:

Sağlık: Bireyin fiziksel, sosyal ve ruhsal yönden tam bir iyilik durumunda olması, vücut esenliği, esenlik, sıhhat, afiyet

Yani sağlıklı olmak burun akıntısı, öksürük, ateşin olmaması hali değildi. Fiziksel olduğu kadar ruhsal ve sosyal olarak da esenlik iyilik haliydi. O halde benim o zamana kadar yaptığım gerçek anlamda doktorluk değildi. Belli algoritmaları izleyerek çocukların fiziksel sağlığı ile ilgili normalden sapmaları düzeltmeye çalışıyordum. Üstelik bireyi istatistiklere indirgeyen belli durumlarda şu ilaçlar verilir şiarını izleyerek. Oysa her birey kendine hastır, genellemelere, semptomlara indirgenemez.

Bu aşamaya vardığımda 40 yaşıma gelmek üzereydim. Varoluşsal bir kriz gibi hayatımın tam ortasında “ben kimim, kendimi bir doktor olarak nasıl tanımlarım ?” sorusu ile baş başa kaldım. Sorunları sevmem, çözülmeli ve arkada bırakılmalıdırlar. Dolayısıyla cevaplar çözümler aramaya çevreme sorular sormaya başladım. Kafamda hep bunu dünyada birileri benden önce düşünmüş olmalı fikri ile ağda saatlerimi geçirdim. Kendi çabamla değil genç bir meslektaşımın “söylediklerin bunu çağrıştırıyor” işareti ile Amerikan Pediatri Akademisi’nin Bright Future programı ile tanıştım ve arkası geldi.

Öğrendim ki bu konudaki çalışmalar 1960’ların sonunda İsrail’de başlamış. Çocukların iyilik halini sağlamak ve onların barındırdıkları genetik potansiyelin ötesine taşımanın kaygısı devlet politikalarına düşmüş. Öncelikle eğitim ön plana alınmış. Eğitime başlama yaşı 3 yaşa kadar erkene çekilmiş ancak başarılı sonuçlar elde edilememiş. Çünkü fiziksel ruhsal ve sosyal sağlığın temelleri çok daha önceleri, doğdukları ortamda hatta anne karnında atılıyor. İsrail ebeveynin eğitilmesi gerektiğine karar vermiş ve hazırladıkları programın uygulayıcısı olarak sağlık personellerini görevlendirmiş. Bu düşünce tarzı kısa sürede dünyada yankı bulmuş. 70’lerin başında Amerika Birleşik Devletleri’nde bir üniversite benzer tarzda bir program başlatmış.

Zamanla bu program Amerikan Pediatri Akademisi adlı ulusal bir kurum tarafından evlat edilmiş ve geliştirilmiş. Günümüzde Bright Futures adını alarak kitaplardan, doktor, hemşire, sağlık personeli, ebeveyn eğitimleri ne, online kurs programlarından kongrelere kadar bir sürü faaliyet ifa eden neredeyse bir marka haline dönüşmüş. Yıllar içinde her türlü durum için çözüm algoritmaları belirlenmiş, devletin sosyal destek kurumlarıyla bağlantısı sağlanmış. Sonuç olarak sağlık sistemi çocukların sadece hastalıklı durumlarını düzeltmekten çıkıp daha dünyaya gelmeden insan yavrusunun fiziksel, psikolojik ve sosyal olarak iyilik halinin sağlanması ve olabilecek tüm patolojilerin engellenmesi, bu çabalara rağmen oluşan patolojilerin de sağaltılmasına yönelik devasa, iddialı, hayran olunası bir girişim haline gelmiş.

Programla tanışmamla, yıllarca mevcut sistemin ayrık otu gibi hissettirdiği beni bir çocuk doktoru olarak evini bulmuş, okuldan yeni çıkmış kadar heyecanlı, idealleri hedeflenmiş bir tazeye dönüştürdü ki bir dönem eğitimler için okyanusu aşmanın yollarını aradım. Ancak dünyaya getirdiğim iki çocuğun sorumluluğu beni bundan alıkoydu. Sonuç olarak programın sağladığı tüm kitap ve materyalleri satın alıp uzun bir öz-eğitim döneminden sonra kendime rehber olarak belirledim. muayenehanemde bu ilkeleri takip ederek çocuğa bir hasta olarak değil gelişme yolunda adımlar atan bir insan yavrusu olarak yaklaşmak için açtım